Người dân tộc Thái từ xa xưa chỉ làm nương rẫy. Do vậy, nhiều loại nhạc cụ của họ cơ bản được chế tác đơn giản bằng những vật liệu sẵn có trên nương rẫy như tre, nứa để tiêu khiển hay tâm tình trong lúc nghỉ ngơi. Ảnh: Đình Tuân

Từ xa xưa, pí khúi đã trở thành nhạc cụ không thể thiếu và được xem là “bảo bối”của các chàng trai Thái. Ảnh: Đình Tuân

Các cụ cao niên người Thái kể lại, ngày xưa vào những đêm trăng sáng, các chàng trai, cô gái Thái thường tổ chức hát giao duyên. Khi tan hội, các chàng trai sẽ mang cây pí khúi tìm đến nhà cô gái mà mình thầm thương trộm nhớ để bày tỏ tình cảm. Nếu cô gái thích chàng trai đó, khi nghe âm thanh của pí khúi sẽ lập tức mở cửa sau cho chàng trai vào. Các đêm tiếp theo chàng trai chỉ dùng cây pí khúi để thổi, gọi người yêu. Ảnh: Đình Tuân

Nghệ nhân Lương Văn Pắn, trú tại xã Xá Lượng chia sẻ: “Pí khúi là một loại nhạc cụ hơi, được làm từ ống nứa lấy trên nương rẫy. Nứa dùng làm loại nhạc cụ này phải chọn những cây thẳng đẹp, thân tròn đều và nứa cũng không già và cũng không non quá… Như vậy để sau này cây pí không bị mọt, âm thổi ngân vang… Pí khúi có chiều dài khoảng 60 - 80 cm, loại nhạc cụ độc đáo này có 5 lỗ, khoảng cách giữa các lỗ được tính theo chu vi hình tròn ở đầu ống nứa”. Ảnh: Đình Tuân

“Lỗ bấm không đục quá to vì đục quá to sẽ khiến cho âm phát ra bị phô”. Nghệ nhân Lương Văn Pắn cho biết thêm. Ảnh: Đình Tuân 

Để chuẩn chỉ kỹ thuật và được âm vang như ý, tất cả các công đoạn làm pí khúi đều thực hiện thủ công, không có máy móc thay thế. Ảnh: Đình Tuân

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, hiện nay, số người chơi được pí khúi không nhiều, người biết chế tạo pí khúi lại càng hiếm hơn. Ảnh: Đình Tuân

Với người dân tộc Thái, pí khúi là loại nhạc cụ độc đáo, từ xa xưa gắn liền với đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Thái. Tiếng pí khúi từ lâu đã mặc nhiên như một loại “bảo bối” để tìm bạn tình. Pí khúi chỉ có thể độc tấu hoặc đệm cho khắp (khắp làn điệu dân ca của người Thái), chứ không thể dùng để hòa tấu. Loại nhạc cụ này ngoài để gọi bạn tình thì còn thường hay được sử dụng trong lễ mừng nhà mới, nếp mới hay Tết đến, Xuân về. Ảnh: Đình Tuân

Đình Tuân