Một góc bản Huồi Sơn

Những ngày cuối xuân Quý Mão 2023, theo chân Phó Bí thư Thường trực, Trưởng khối Dân vận xã Tam Hợp, Xồng Bá Nỏ đến bản vùng cao Huồi Sơn, của xã biên giới Tam Hợp, huyện Tương Dương. Từ trung tâm xã vào đến bản khi mặt trời đã đứng bóng, sắc xuân vẫn còn, tuy nhiên từ trên đỉnh núi Xến, qua màn sương nhìn xuống bản, vẫn còn đó nhiều khó khăn, nhưng tiếng nói cười, không khí nhộn nhịp của bà con trên khắp các nương nghệ, gừng, bo bo, rẫy sắn cho thấy bà con đang nỗ lực hết mình khai thác tiềm năng, lợi thế của địa phương để lựa chọn hướng phát triển kinh tế phù hợp, vươn lên xóa đói, giảm nghèo bền vững. Giữa bạt ngàn nương nghệ, già Xồng Nhia Mại – một trong những hộ tiên phong những ngày đầu bản mới lập nghiệp, không tả hết niềm vui muốn được sẻ chia khi gặp chúng tôi. Gạt giọt sương vương trên mái tóc, già Mại kể lại: “Hồi mới ở bản cũ Huồi Xến xuống lập nghiệp ở bản mới Huồi Sơn, khó khăn lắm, trồng được củ sắn, khoai sọ hay bắp ngô, quả dứa cũng chỉ chất đầy kho, trâu, bò ăn cũng không hết, mối, mọt lại phải vứt đi, vật nuôi cũng khó khăn lắm mới đưa xuống xã bán được. Vì thế người dân thường kéo nhau nay đây mai đó tự do đi, ở và vượt biên trái phép sang Lào.  Qua câu chuyện của già Mại, còn được biết: năm 2006, xã Tam Hợp có chủ trương khai hoang ruộng nước, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự giúp sức của Đồn Biên Phòng và sự tiên phong gương mẫu của một số già làng, người có uy tín trong bản, nhiều khoảnh đất hoang dọc theo con Khe Xến được khai hoang làm ruộng nước. Ngày đó do chưa quen với cách canh tác mới, vụ đầu tiên, hơn 3 ha ruộng nước không cho hạt. Cũng dễ hiểu, bởi đã bao đời đồng bao Mông chỉ quen với nương rẫy, mưa thuận thì đủ ăn, gió không hòa thì ngô cũng trơ bắp, sắn mất củ. Những người như già Nhia Mại, lại tiên phong, đi đầu, quyết không quản khó, họ nghe và mạnh dạn bàn bạc, học hỏi cách để cho cây lúa trên nương trổ bông, cho hạt trên nuộng nước, cây ngô trên rẫy cao cho nhiều bắp, gà gáy trong chuồng, cá quẫy trong ao. Khi già “gần” nhìn thấy được cuộc nơi bản mới có “le lói sáng”, khi đó bà con thấy già Nhia Mại cùng với cán bộ huyện, xã, bộ đội, thanh niên xung phong của tổng đội ngược bản đến từng nhà, gặp từng người để  vận động bà con cùng xuống núi và nhận đất làm ruộng, giúp từng hộ tiếp cận cách sản xuất mới. Già Nhia Mại cho biết thêm: Ngày đó, già và cán bộ, bộ đội biên phòng lên lên, xuống xuống trên bản, nói toàn cái hay, cái đẹp, rủ bà con xuống núi ở nhà già Mại, ăn, ngủ nhà và xem già làm ruộng, xem già nuôi con bò, con lợn, mãi thì bà con mới nghe và cùng xuống bản mới. Rất may là năm đó toàn bộ diện tích ruộng nước bà con cùng khai hoang đã cho thu hoạch vào kho, nuôi con trâu, con bò cũng bán ra tiền, con cái được đi học, bà con phấn khởi và biết thi đua xây dựng, thi đua làm giàu.

Những ngôi nhà truyền thống dân tộc Mông đang được dựng kiên cố ở bản Huồi Sơn ngày một nhiều

Tiếp câu chuyện của già Nhia Mại, anh Vừ Bá Mà – Phó bản Huồi Sơn kể: Năm 2014 Tổng Đội Thanh niên xung phong 9 về đóng quân, họ bày cho dân bản ta không chỉ trồng lúa nước mà còn đưa giống nghệ đỏ về cho trồng và thu mua, bày khoanh chăm sóc cây bo bo, trồng thêm gừng, sắn, khoai sọ, làm vườn rau cải thiện bữa ăn và tập trung chăn nuôi. Ban đầu dân không hiểu và thấy khó áp dụng khoa học của cán bộ, chỉ có vài hộ làm theo, nhưng sau so sánh thấy hộ nào làm theo cán bộ thì hiệu quả cao hơn, nên sau đó cán bộ hướng dẫn cách kết hợp giữa truyền thống và áp dụng khoa học vào sản xuất, chăn nuôi. Bà con thấy hợp lý và năng xuất tăng hơn, nghệ nhiều củ, lúa nhiều hạt, ngô cũng bắp đầy, nên ai cũng học và làm theo và tập trung chăn nuôi, trung bình mỗi hộ nuôi 2-3 con bò, nuôi nhốt hoặc khoanh vùng.

Người dân sơ chế quả  bo bo để bán cho các thương lái

Khi cái cái bụng đã dần ấm no, người dân mới bắt đầu phấn đấu phát triển kinh tế làm giàu. Xác định để phát triển kinh tế thì phải thông đường, lúc đó vai trò của cấp ủy, ban quản lý được phát huy rất cao để vận động người dân mở thêm đường, tu sửa những đoạn khó đi. Nhưng một cái khó là, hồi đó mới chỉ hơn 30 hộ, việc huy động sức dân hoàn thiện gần 2km, nối từ trục đường chính vào bản gặp rất nhiều khó khăn, đến năm 2014, khi Tổng đội Thanh niên xung phong 9 xác định đóng quân lâu dài trên địa bàn, con đường bê tông cũng được đầu tư, niềm vui như ưược nhân đôi khi Tổng đội mở thêm xưởng chế biến tinh bột nghệ, đưa cây giống mới “Nghệ đỏ” về, mở ra hướng phát triển mới cho bà con Huồi Sơn. Đ/c Lê Hồng Thái – Bí thư Đảng ủy xã Tam Hợp cho biết; “Để dân hiểu và cùng làm, cấp ủy chính quyền, đoàn thể đã cùng Tổng đội Thanh niên xung phong 9 phải rất nhiều lần xuống cùng sinh hoạt, cùng bàn và giúp dân chuyển đổi cây trồng, vật nuôi theo hướng hàng hóa. Giờ thì gần 12 ha nghệ đỏ, hơn 5 ha bo bo, sản xuất rau màu các loại, chăn nuôi theo hướng hàng hóa, tất cả các loại nông sản được Tổng đội bao tiêu, nhân dân phấn khởi và hăng hái làm. Phấn khởi nhất là tạo công ăn việc làm cho bà con từ cây nghệ đỏ, mỗi năm thu nhập từ 6-7 tấn mỗi vụ, với giá 5nghìn/kg, cho thu nhập trung bình 30-40 triệu/hộ. Năm 2022 bo bo được giá 50 nghìn/1kg khô, bình quân mỗi hộ thu hoạch được 15-20 triệu/năm. Từ đó mở ra hướng đi mới cho bản Huồi Sơn”.

Trẻ em Huồi Sơn đến tuổi đều được đến trường

Nếu như những ngày đầu về bản mới chỉ có 30 hộ thì nay đã có 75 hộ, với hơn 300 khẩu cùng đoàn kết giúp nhau phát triển kinh tế và xây dựng gia đình, hạnh phúc, ấm no nơi bản xa, tình trạng di cư tự do đã không còn, con cháu được học hành theo đúng lứa tuổi và có đến 90% số hộ có phương tiện đi lại, nghe nhìn, đặc biệt từ năm 2011 đến nay, bản luôn giữ vững bản văn hóa. Dẫu rằng, cuộc sống bà con Huồi Sơn của xã biên giới Tam Hợp vẫn còn đó những khó khăn, nhưng dẫn chúng tôi về với bản đã không còn men theo những sườn dốc, đá cheo leo như trước đây, mà thay vào đó là con đường bê tông bền chắc dẫn đến tận những hiên nhà, để dễ dàng bắt gặp hình ảnh, những gương mặt rạng rỡ của bà con sau một ngày trên nương rẫy trở về nhà, tiếng nô đùa của những đứa trẻ sau giờ tan học cũng lanh lảnh hơn khi được hòa cùng tiếng máy sản xuất tinh bột nghệ của Tổng đội thanh niên xung phong 9. Điều đó đã minh chứng cho một sự khởi sắc, để khi nhắc đến Huồi Sơn, mọi người không còn nghĩ, đó là một bản xa, với bao khó khăn ở nơi miền sơn cước Tam Hợp, Tương Dương./.

May Huyền (Ban Dân vận Huyện ủy)