Cung đường đến trường của giáo viên
Tương Dương là huyện miền núi cao, có diện tích rộng nhất nước, địa hình bị chia cắt, phân tán thành các vùng khác nhau, nhiều điểm dân cư nhỏ lẻ, giao thông bị chia cắt… Chính vì vậy, hệ thống trường học cũng bị ảnh hưởng rất lớn, dẫn đến việc manh mún trong việc quy hoạch các điểm trường, nhất là bậc tiểu học và mầm non.
Hiện huyện Tương Dương có 140 điểm trường lẻ, trong đó tiểu học có 63 điểm, mầm non có 77 điểm. Khoảng cách từ điểm trường lẻ đến điểm trường chính đều từ 3 km trở lên, có những điểm lên tới 20km. Để mang con chữ đến với học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa giáo viên phải di chuyển trên nhưng con đường bùn đất lầy lội, những chuyến đi bộ gần cả ngày phải băng rừng, trèo đèo, lội suối để đến với điểm trường.
Đường vào điểm trường Mầm non bản Phá Kháo, thuộc Trường Mần non xã biên giới Mai Sơn, huyện Tương Dương chủ yếu là đường đất. Vào mùa mưa gần như không thể đi được xe máy, để đến trường các giáo viên nơi đây phải đi bộ khoảng 3 giờ đồng hồ. Cô Xên Thị Thanh Huyền, giáo viên dạy ở điểm trường này chia sẻ “Sau thời gian nghỉ hè, vừa rồi chúng tôi đã quay trở lại trường để vệ sinh trường lớp, vận động học sinh đến trường để sẵn sàng đón chào năm học mới. Trở lại trường đúng thời điểm thời tiết không thuận lợi. Trời mưa đường trơn trượt, nên chúng tôi phải phải đi bộ hoàn toàn quãng đường vào trường. Đi bộ quãng đường trơn trượt, xa, lại còn phải mang vác thực phẩm dự trữ, tư trang cá nhân, nên vào đến trường ai cũng rũ rời hết chân tay. Khó khăn là vậy, nhưng không còn cách này khác, chỉ biết động viên nhau vượt qua”. Thời tiết vùng cao mưa nắng thất thường, nên hành trang đến trường của chúng tôi không thể thiếu được ủng da và áo mưa. Cô Huyền cho biết thêm.
Đến thời điểm hiện nay, Hữu Khuông vẫn là xã được xem là heo hút và khó khăn nhất tỉnh. Bởi nằm giữa lòng hồ thủy điện bản Vẽ, địa hình phức tạp, giao thông cách trở, ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Vì thế xã Hữu Khuông được ví như “ốc đảo”. Hành trình để đến được xã Hữu Khuông là một hành trình rất khó khăn, vất vả và đầy rẩy những hiểm nguy, để đến được xã Hữu Khuông nếu như không muốn cất công ngược lên Mường Xén, đi qua Phá Đánh, Huồi Tụ, Mỹ Lý của huyện Kỳ Sơn rồi theo đường Tây Nghệ An sang Mai Sơn, Nhôn Mai rồi mới đến Hữu Khuông, quãng đường này dài khoảng hơn 200km. Không muốn vậy thì phải di chuyển bằng xe khách hoặc xe máy vào chân đạp Thuỷ điện Bản Vẽ, rồi đi thuyền máy khoảng hơn 2 giờ đồng hồ, tiếp đến lại phải đi bộ khoảng gần 1 giờ dồng hồ.
Đường bùn đất, lầy lội nên giáo viên phải đi bộ đến trường
Đã có gần 10 năm công tác giảng dạy tại xã Hưu Khuông, cô Võ Thị Thanh, giáo viên Trường Mần non Hữu Khuông gần như đã giảng dạy ở tất cả các điểm trường trên địa bàn xã Hữu Khuông, nên cô đã không lạ gì địa bàn ở nơi đây. Cô Thanh cho biết “Để đến được trường chúng tôi phải mất nhiều giờ đồng hồ. Nhiều đoạn phải trèo đèo lội suối. Nguy hiểm thường xuyên rình rập. Có những điểm trường tuy đã đi xe máy, nhưng cung đường rừng, nhiều đèo dốc, khúc khuỷu, trơn trượt, lầy lội mỗi khi trời đổ mưa... Trong lúc di chuyển không cẩn thận thì rất nguy hiểm đến tính mạng. Nếu như không yêu nghề và yêu thương học trò thì chắc chắn chúng tôi không có đủ sức mạnh và sự gan dạ để vượt qua khó khăn”
Tuy không khoảng cách về địa lý không xa bằng các điểm trường ở xã Mai Sơn, Nhôn Mai hay Hữu Khuông. Nhưng, để đến được điểm trường bản Cà Moong, xã Lượng Minh (Tương Dương) thì cũng mất khá nhiều thời gian và đầy rẫy những hiểm nguy luôn rình rập các thầy cô giáo, nhất là vào thời điểm đến trường trúng vào ngày mưa bão.
Trèo đèo, lội suối, băng rừng là việc đương nhiên phải trải qua của giáo viên cắm bản
“Từ bên sống vào điểm trường Cà Moong, ngày thường có khó đi, ngày mưa thì không nói hết sự vất vả. Cung đường rừng, nhiều đèo dốc, khúc khuỷu, trơn trượt, lầy lội đã khó khăn với giáo viên nam đã vất vả, còn với các cô thì đúng là một cực hình. Lúc mới lên tôi cũng chủ yếu đi bộ, nhưng sau một thời gian cũng phải lấy dũng khí để đi xe máy, chứ đi bộ mất nhiều thời gian. Lúc mới bắt đầu đi thì liên tục ngã, đi nhiều cũng đã đỡ hơn. Hiện giờ tôi cũng không còn nhớ là mình đã bị ngã xe bao nhiều lần nữa” Cô Lộc Thị Quỳnh, giáo viên điểm trường Mầm non Cà Moong cho biết.
Cung đường đến trường của cô Lộc Thị Quỳnh, giáo viên điểm trường bản Cà Moong.
Cô Võ Thị Tuyết Chinh, Phó Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tương Dương, cho biết “Là huyện vùng cao thuộc diện khó khăn nhất của tỉnh, giao thông đi lại thì rất cách trở. Các giáo viên công tác ở vùng sâu, vùng xã còn gặp nhiều khó khăn trong việc dạy học khi phải sinh sống xa nhà, thiếu thốn mọi mặt về cả vật chất lẫn tinh thần. Đặc biệt là các giáo viên cắm bản bậc học mầm non, tiểu học. Vì yếu nghề, mến trẻ nên các giáo viên đã bất chấp những khó khăn và những hiểm nguy để gieo chữ, trồng người cho con em đồng bào các dân tộc vùng cao, Sự hy sinh của các thầy cô không có gì có thể khảo lấp đủ”
Có thể nói, giáo viên vùng cao, đặc biệt là giáo viên "cắm bản" ở vùng cao, biên giới vẫn đang hằng ngày phải đối mặt với những hiểm nguy rình rập. Nhưng, đã biết bao thế hệ giao viên đã nỗ lực vượt qua mọi thử thách khắc nghiệt của thiên nhiên, khó khăn về điều kiện kinh tế - xã hội để gieo chữ trên non. Đây là sự hy sinh thầm lặng của các giáo viên. Thiết nghĩ các cấp, các ngành cần động viên kịp thời cả vật chất lẫn tinh thần để bù đắp những khó khăn vất vả mà các giáo viên đang phải đối mặt.
Đình Tuân