Cà ngọt Khe Ngậu là giống cà bản địa, cây cà mọc nhiều cành và nhiều nhánh, thân cao. Người dân thường trồng cà ở trên nương rẫy. Theo như người dân bản Khe Ngậu, xã Xá Lượng cho biết, giống cà có từ lâu. Trước đây người dân chỉ trồng để ăn, nhưng sau này thấy nhiều người ưu chuộng, nên người dân bắt đầu mở rộng diện tích để làm hàng hóa.

Anh Trương Văn Mây, (sinh năm 1967), bản Khe Ngậu, xã Xá Lượng, một trong những hộ trồng cà ngọt đầu tiên ở bản Khe Ngậu. Anh Mây cho biết, năm 2017 gia đình anh bắt đầu triển khai trồng cà ngọt, bước đầu trồng thử nghiệm. Nhận thấy giống cây này phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, đặc biệt, là cà được giá lại dễ bán nên anh quyết định mở rộng diện tích. Đến nay tổng diện tích trồng cà của gia đình anh khoảng trên 1 ha. Mỗi năm cà cho gia đình anh thu nhập khoảng 30-40 triệu đồng/năm.

“Cà trồng ở Khe Ngậu ngọt, giòn. Nhưng, cũng loại giống cà này nhưng mang ra các bản khác, kể cả một số vùng đất trong bàn mà trồng thì chất lượng lại kém hơn nhiều. Thường đắng và dai hơn. Anh Mây cho hay.

Anh Trương Văn Mây, bản Khe Ngậu, xã Xá Lượng đang thu hoạch cà để bán.

Cũng như gia đình anh Trương Văn Mây cà ngọt cũng giúp gia đình anh Lương Văn Tẳm, bản Khe Ngậu có thu nhập khá. Anh Tẳm chia sẻ “Trồng cà ngọt không mất quá trình thời gian chăm sắc, nhưng đổi lại, nếu năm nào thời tiết không quá nắng nóng thì cà cho thu hoạch quanh năm. Đặc biệt, một lần trồng có thể thu hoạch được khoảng 2-3 năm. Gia đình tôi mỗi tuần thu hoạch khoảng 2 lần, mỗi lần trên 1 tạ. Giá bán hiện này mỗi tạ cho thu nhập trên dưới 1 triệu đồng. Trừ chi phí thì mỗi năm gia đình tôi thu nhập khoảng 20-30 triệu đồng”.

Cà Khe Ngậu quả khá to và đều, khi ăn ngọt và dòn. Cà có thể dùng để ăn sống hoặc nấu món nhoọc

Cà Khe Ngậu quả khá to và đều, khi ăn ngọt và dòn. Cà có thể dùng để ăn sống hoặc nấu món nhoọc (một món ăn được người vùng cao rất ưu thích). Thời điểm chính vụ của loài cà này là tháng 6-10. Các tháng tiếp theo thì sản lượng có ít hơn. Hiện này, cà một số hộ dân vẫn đang cho thu hoạch.

Được biết, cà ở bản Khe Ngậu không thuốc diệt cỏ; Không sử dụng thuốc trừ sâu; Không sử dụng phân bón hóa học; Không sử dụng thuốc kích thích tăng trưởng nên được người tiêu dùng rất ưng chuộng.

Theo như người dân Khe Ngậu cho biết, cà ngọt được nhiều người ưu chuộng. Sau khi thu hái về sẽ có người thu mua

Anh Kha Danh Tú, Trưởng bản Khe Ngậu, xã Xá Lượng cho biết “Hiện này trong bản có 58 hộ trồng cà, tổng sản lượng mỗi năm khoảng 80-90 tấn/năm. Thu nhập của người trồng cà mỗi năm cũng vào khoảng 14-40 mỗi hộ, tùy vào diện  tích. So với những loại cây trồng khác thì cà đang mang lại thu nhập khá cho người dân. Cây cà là một trong những cây trồng góp phần xóa đói giảm nghèo của người dân”.

Đình Tuân