Dịch tả lợn châu Phi là một
bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở lợn (lợn nhà và lợn rừng) do vi rút gây ra. Bệnh
có thể xảy ra quanh năm và lợn ở mọi lứa tuổi đều dễ dàng bị bệnh tỷ lệ ốm và
chết rất cao, lên tới 100%. Biểu hiện đặc trưng là viêm xuất huyết tràn lan
đường tiêu hóa, hạch lâm ba, thận và thâm tím da phần lớn cơ thể của lợn.
Virus gây dịch tả lợn châu Phi
tồn tại trong máu, cơ quan, dịch bài tiết từ lợn nhiễm bệnh, virus sống được
rất lâu ở môi trường bình thường, trong dịch tiết, trong xác động vật, trong
thịt và các sản phẩm từ thịt chưa nấu chín trong 3-6 tháng,… Tuy nhiên, virus
chịu nhiệt kém và các chất khử trùng truyền thống như Formol 1,5-2%,
NaOH 3-4%, nước vôi 20% đều có khả năng tiêu diệt virus cường độc. Với hoạt
chất Iodine, Benzalkonium, B.K.Vet, Vinadin, Benkocid, Virkon.S đều
có thể sử dụng để thực hiện công tác tiêu độc khử trùng.
Ảnh minh hoạ
Con đường truyền lây thông qua
hô hấp, tiêu hóa, tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các vật thể nhiễm virus
như: chuồng trại, phương tiện vận chuyển, dụng cụ, đồ dùng, quần áo nhiễm
virus, kể cả con người bằng cách này hay cách khác đã tiếp xúc với mầm bệnh sẽ
mang và phát tán mầm bệnh. Hoặc từ sản phẩm lợn chế biến mang mầm bệnh, vật chủ
trung gian mang mầm bệnh (ve mòng, côn trùng, gặm nhấm, …).
Biểu hiện của bệnh: Thời gian ủ
bệnh thường 5- 10 ngày. Bệnh xuất hiện đột ngột. Lợn sốt cao, sốt tới 41-
42 0c, kéo dài liên tục trong 4 ngày liền. Trong thời gian lợn
sốt cao, lợn vẫn ăn uống, đi lại bình thường như lợn hoàn toàn khỏe mạnh, nếu
không để ý dễ nhầm lẫn. Bệnh này biểu hiện 4 thể bệnh:
+ Thể quá cấp: ít gặp, biểu
hiện đột ngột sốt cao 420c, kéo dài 2-3 ngày tối đa 4 ngày rồi chết.
+ Thể cấp tính: biểu hiện ốm
đột ngột, sốt cao 420c với thể trạng hoàn toàn bình thường. Lợn bỏ
ăn và bắt đầu ho, khó thở, nhịp tim, nhịp thở tăng mạnh. Trên da mềm phần đầu,
bụng,… xuất hiện nhiều nốt xuất huyết và nhanh chóng biến thành màu tím thâm bị
hoại tử có dịch rỉ. Trước khi chết khoảng 48 giờ, lợn bệnh mệt mỏi, ủ rũ, lờ
đờ, nằm bẹp, đi lại khó khăn, xuất hiện tiêu chảy hoặc táo bón…
+ Thể mãn tính: Biểu hiện triệu
chứng cũng giống như thể cấp tính nhưng mức độ biểu hiện yếu hơn và chủ yếu rối
loạn hô hấp và tiêu hóa. Tỷ lệ chết 30- 50%.
+ Thể ẩn bệnh (mang trùng):
Những lợn bệnh qua khỏi cơn cấp tính và mãn tính đều mang trùng gây bệnh, trở
thành lợn khỏe mang trùng trong một thời gian rất dài. Tuy nhiên, những lợn này
đôi lúc có các triệu chứng ho hen, sốt ngắt quãng, chảy ken mắt, chảy nước mũi
rất giống các biểu hiện của cúm lợn.
Bệnh
tích thường thấy khi mổ khám: Máu chảy ra từ lỗ tự nhiên: mũi, miệng, hậu môn;
Tim, cơ tim, vành tim xuất huyết; Lách sưng to, xuất huyết và nhồi huyết; Gan
sưng to, xuất huyết; Phổi xuất huyết, khí quản phế quản chứa bọt; Dạ dày xuất
huyết; Thận xuất huyết; Hạch lâm ba sưng, xuất huyết; Ruột non, ruột già xuất
huyết; Bàng quang phù xuất huyết.
Do vậy công tác chủ động ứng
phó, ngăn chặn sự xâm nhập lây lan mầm bệnh là hết sức quan trọng. Một số nội
dung trọng tâm cần lưu ý:
Một là: Các ban, ngành, địa
phương cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng chống
dịch bệnh theo Công điện số 33/CĐ- UBND, ngày 23/10/2023 của UBND tỉnh Nghệ An
về triển khai
quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu phi và
thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng chống dịch bệnh kịp thời theo Công văn số 1690/UBND- NL ngày 12/12/2023 của UBND huyện Tương Dương về tập trung các biện pháp phòng, chống Dịch tả lợn Châu
phi.
Hai là: Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền đến mọi người
dân, nhất là phải nuôi dưỡng, chăm sóc, quản lý tốt đàn lợn, thực hiện hiệu quả
các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, kịp thời phát hiện và chuẩn bị đầy đủ
các điều kiện cần thiết để kiểm soát, xử lý khi có dịch bệnh xẩy ra.
Ba là: Các địa phương cần bố trí cán bộ phụ trách về
chăn nuôi thú y bám sát cơ sở để kịp thời
hướng dẫn, giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh. Khi phát hiện lợn mắc bệnh,
phải khẩn trương lấy mẫu chẩn đoán, xét nghiệm, đồng thời xử lý nhanh ổ dịch để
tránh lây lan trên diện rộng. Thực hiện tốt nguyên tắc 5 không: Không dấu
dịch; Không mua bán, vận chuyển lợn nghi ngờ bị bệnh; Không giết mổ, tiêu thụ
lợn bệnh, lợn chết; Không vứt lợn chết ra môi trường; Không sử dụng thức ăn dư
thừa, mất vệ sinh.
Bốn là: Tăng cường công tác kiểm
dịch, kiểm soát vận chuyển, giết mổ lợn để khống chế, ngăn chặn nguy cơ lây lan
nguồn bệnh. Đối với các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, gia trại, trang trại cần tăng
cường sát trùng chuồng nuôi cả bên trong và bên ngoài, lối đi, khu vực xung
quanh, khu xử lý lợn chết,… Cổng ra vào xuất, nhập lợn phải có hố sát trùng và
máy phun thuốc sát trùng; Phương tiện ra vào vận chuyển lợn, thức ăn, dụng cụ
chăn nuôi,... cần phải được phun sát trùng thật kỹ trước khi vào khu vực nuôi.
Người không phận sự không ra vào khu vực chăn nuôi, cần có biện pháp diệt côn
trùng, chuột, không cho chó, mèo, gà, vịt vào khu vực nuôi lợn. Chủ động quản
lý, chăm sóc đàn lợn chu đáo, phòng bệnh từ sớm, từ xa bằng
cách tiêm phòng vacxin dịch tả lợn Châu Phi theo chỉ đạo, hướng dẫn của
ngành Thú y, cùng với một số bệnh khác như: Tai xanh (PRRS), Lở mồm long
móng,…, đồng thời có thể bổ sung thêm vitamin C, vitamin nhóm B, Beta glucan,…
để tăng cường sức đề kháng cho lợn.
Bệnh
dịch tả lợn Châu phi là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và thường có nguy cơ
lây lan nhanh. Do vậy các địa phương, nhất là người chăn nuôi cần chủ động thực
hiện nghiêm túc, triệt để đồng bộ các giải pháp phòng chống dịch để hạn chế
thấp nhất nguy cơ phát tán dịch bệnh và gây rủi ro thiệt hại kinh tế cho người
chăn nuôi lợn./.
Nguyễn Thị Bình (Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp)